Jan II van Avesnes verleent, samen met graaf Jan I van Holland en Zeeland, Dordrecht in 1299 voor het eerst haar stapelrecht. Jan II van Avesnes graaf van Holland, Zeeland en Henegouwen, wordt in 1247 geboren in Vallenciennes. Hij is de oudste zoon van Jan I van Avesnes (1218-1257) en Aleid van Holland (1225 – 1284). Hij is ook een neef van graaf Floris V. Jan II van Avesnes trouwt in 1270 met Philippine van Luxemburg, dochter van Hendrik II, graaf van Luxemburg en gravin Margaretha van Brabant. Na de dood van zijn vader in 1257, groeit hij op aan het hof van zijn grootmoeder Margaretha van Vlaanderen . Na haar overlijden in februari 1280 volgt hij haar op als graaf Jan II van Henegouwen. Jan II van Avesnes hervat vervolgens de strijd van zijn vader met de Dampierres om het graafschap Vlaanderen.
Jan van Avesnes en Jan I van Holland
Om deze oorlog te financieren heft hij hoge belastingen en neemt ook kerkelijke bezittingen in beslag. De stad Vallenciennes komt hier tegen in opstand en zijn eigen broer Willem, bisschop van Kamerijk, bestraft hem door een interdict over Henegouwen uit te spreken. Jan II van Avesnes moet als gevolg daarvan de oorlog tegen Vlaanderen beëindigen. Geen van de partijen heeft de overwinning behaald. In 1295 sluit hij zich aan bij de Franse koning Filips IV, die eveneens een conflict heeft met Gwijde van Dampierre. Op 30 april 1297 draagt graaf Jan I van Holland het bestuur van het graafschap tot aan zijn vijfentwintigste jaar over aan de Zeeuwse Wolfert van Borselen. Na een conflict met stadsbestuur van Dordrecht wordt deze op 12 augustus 1299 in Delft vermoord, waarna Jan II van Avesnes als raadsman voor graaf Jan I in Holland wordt ingehaald. Als graaf Jan I enkele weken later kinderloos overlijdt, volgt Jan II van Avesnes hem op als naaste mannelijke erfgenaam en wordt daarmee graaf Jan II van Holland. Vanaf dat moment zijn Holland en Zeeland in een personele unie verbonden met het graafschap Henegouwen. Bij zijn aantreden als graaf van Holland en Zeeland stelt de franstalige Jan II van Avesnes Melis Stoke, stadsklerk van Dordrecht, aan als klerk van het grafelijke hof. Tussen 1299 en 1305 speelt deze een belangrijke rol als adviseur van de grafelijke raad.
Jan van Avesnes en de strijd tegen Vlaanderen
Omdat koning Filips IV grote delen van Vlaanderen heeft bezet, kan Jan II van Avesnes in 1301 eenvoudig de vlaamsgezinde edelen in Zeeland onderwerpen. In Utrecht wordt zijn broer Guy van Avesnes tot bisschop benoemd. Maar na de geslaagde Vlaamse opstand van 1302, waarbij in de Guldensporenslag Vlaamse boeren en handwerkslieden een Frans ridderleger verslaan, breekt voor de Avesnes een kritieke periode aan. In 1303 openen de Vlamingen een offensief in Henegouwen en Zeeland. Ze krijgen daarbij onder andere steun van Hollandse edelen die onder het bewind van Jan II van Avesnes noodgedwongen zijn uitgeweken naar Zeeland. In hetzelfde jaar vertrekt Jan II van Avesnes ziek naar Henegouwen. Hij draagt het bewind over Holland en Zeeland over aan zijn oudste zoon Willem. In maart 1304 brengen de Vlamingen onder Gwijde van Namen, de tweede zoon van graaf Gwijde van Dampierre, op Duiveland een nederlaag toe aan Willem. Ondertussen is bisschop Guy van Utrecht gevangen genomen. Holland en Zeeland vallen vervolgens grotendeels in handen van Gwijde van Namen en Jan II van Brabant, die zich bij de Vlaamse aanvallers heeft gevoegd. Op 11 augustus 1304 wordt Gwijde van Namen door een Hollands-Franse vloot onder leiding van de in Genua geboren Reinier Grimaldi, definitief verslagen in de slag bij Zierikzee. Filips de Schone verleent naar aanleiding van deze overwinning Grimaldi de titel Admiraal van Frankrijk
Jan II van Avesnes verleent Dordrecht het stapelrecht
Samen met graaf Jan I van Holland verleent Jan II van Avesnes op 6 november 1299 Dordrecht het stapelrecht. Bijna vijf jaar later, op 12 september 1304, overlijdt Jan van Avesnes in Vallenciennes en is daar ook begraven. Hij laat drie zoons en vier dochters na. Zijn zoon Willem erft van zijn vader de graafschappen Holland, Zeeland en Henegouwen. Dankzij het gezag dat Willem door zijn militaire successen tegen Vlaanderen heeft gekregen, ontstaat er geen opvolgingscrises.
Bronnen:
Boer, D.E.H. de, en Cordfuncke, E.H.P., Graven van Holland, Middeleeuwse vorsten in woord en beeld (880 -1580), blz. 97-100.
Biografisch Portaal van Nederland (digitaal)
Visits: 242